بازتاب اندیشۀ مشیّت الهی در تاریخ‎نگاری عصر ایلخانی (با تأکید بر تاریخ جهانگشا و تاریخ وصّاف)

نویسندگان

محبوبه شرفی

چکیده

این پژوهش می کوشد با شناخت دیدگاه دو تن از مورّخان عصر ایلخانی در موضوع اندیشۀ مشیّت الهی، بازتاب آن را در محتوا و روش تاریخ‎نگاری آنان بازجوید. از این رو، برای تحقّق این هدف، پرسش‎های زیر مطرح است: از دیدگاه مورّخان یادشده، محرک تاریخ و راه‎برندۀآن چیست؟ این تفکّر تحت‎تأثیر چه عواملی شکل گرفته است؟ دیدگاه‎های یادشده چه اثری در روش تاریخ‎نگاری آنان داشته‎است؟ در پاسخ به این پرسش‎ها، فرضیۀ زیر ارائه‎شده‎است: اعتقادات عمیق شریعتمدارانۀ جوینی در مسئلۀ مشیّت الهی و شرایط نامطلوب سیاسی ـ اجتماعی حاکم بر زمانۀ وی، سبب نوعی نگاه مشیّتی از سوی او به تاریخ شده‎است ؛ بدین‎جهت، او در روش تاریخ‎نگاری خویش، به‎رغم به کار گیری دیدگاه‎های انتقادی (در برخی رویدادها) و گاه انصاف تاریخی، از اصل تعلیل و تحلیل بهرۀ چندانی نبرده است. در مقابل، دیدگاه‎های معرفت‎شناسانۀ وصاف دربارۀ مبانی علم تاریخ، آشنایی او با بسیاری از علوم، الگوپذیری از مورّخان و اندیشمندان بزرگ، تأثیرپذیری از اخوان‎الصفا و بهبود نسبی شرایط سیاسی ـ اجتماعی، سبب نوعی نگاه فرازمینی مطلق از سوی وی به تاریخ نشده‎است. بر این اساس، روش تاریخ‎نگاری وی بیشتر بر دو اصل تعلیل و انتقاد بر پایۀ انصاف تاریخی استوار بوده و به روش تحلیلی نزدیک است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

سبک شناسی متون تاریخی دور? ایلخانی(با تأکید بر تاریخ جهانگشا،جامع التواریخ و تاریخ وصاف)

بررسی برجسته ترین متون تاریخی دور? ایلخانی از جمله تاریخ جهانگشا، جامع التواریخ و تاریخ وصاف ـ متونی که شناخت مرز بین ادبی و تاریخی بودن آنها کاملاً مشخص نیست ـ از منظر ادبیات و آن هم سبک شناسی ادبی و تبیین جایگاه آنها در زنجیر? تحوّل نثر فارسی و همچنین نثر تاریخی از اصلی ترین انگیزه های این پژوهش است. همچنین در این تحقیق به نثر تاریخی به عنوان یک نوع ادبی خاص با ویژگیهای متفاوت با متون ادبی توجه...

15 صفحه اول

ایهام در تاریخ وصاف

برجستگی جنبه ­های هنری از ویژگی­های بارز تاریخ وصاف و سایر متون مصنوع و فنی است. از میان ظرافت­های هنری، ایهام جایگاهی ویژه در تاریخ وصاف دارد. در این مقاله در روشی توصیفی-تحلیلی، ایهام­های موجود در جلدهای پنج­گانه کتاب بررسی شده تا جایگاه ایهام، زمینه­های ایهام­پردازی و نقش ایهام در گره­گشایی ابهام­های این متن مصنوع روشن شود. پژوهش حاضر نشان می­دهد که بهره­گیری فراوان نویسنده از ایهام­های لغوی...

متن کامل

بررسی کاربرد استعاره در تاریخ وصاف

این پژوهش با هدف نمایاندن هرچه بیشتر زیبایی­های ادبی کتاب تاریخ وصّاف صورت پذیرفته است. این اثر که در عالم ادب کمتر شناخته شده است، از جملۀ برجسته­ترین آثار نثر فنی تاریخی است که نگارندۀ آن یعنی وصاف‌الحضره کوشیده است تا با زبانی شاعرانه یک کتاب تاریخی مربوط به دورۀ حکومت مغولان بر ایران را به متنی ارزشمند و برجستۀ تاریخی- ادبی ارتقا بخشد. او در راه خلق متنی آراسته، زیبا، شاعرانه و در عین حال دق...

متن کامل

ایهام در تاریخ وصاف

برجستگی جنبه­های هنری از ویژگی­های بارز تاریخ وصاف و سایر متون مصنوع و فنی است. از میان ظرافت­های هنری، ایهام جایگاهی ویژه در تاریخ وصاف دارد. در این مقاله در روشی توصیفی-تحلیلی، ایهام­های موجود در جلدهای پنج­گانه کتاب بررسی شده تا جایگاه ایهام، زمینه­های ایهام­پردازی و نقش ایهام در گره­گشایی ابهام­های این متن مصنوع روشن شود. پژوهش حاضر نشان می­دهد که بهره­گیری فراوان نویسنده از ایهام­های لغوی ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
جستارهای تاریخی

ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2251-7766

دوره 4

شماره 2 2014

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023